Zoektocht naar Peter Visser

De eerste vermelding van het werk van Peter Visser stamt uit 1971 ^[1]. H. Huibers gaf in een nog onbekende krant een beschrijving van een dorpsgezicht van Wijhe. Hij kende de maker van het schilderij niet en dacht dat het werk stamde uit de Franse tijd.

Vervolgens verschenen in 1973 twee ‘Vissers’ in het boekje ‘Heerde in oude ansichten’ ^[2]. Het boekje toonde afbeeldingen van Heerde en Veessen.

Herman Hannink publiceerde vervolgens in 1975 het ‘Gezigt op Raalte’ in ‘Raalte, rond de oude plaskerk’ ^[3].

Verdere publicaties over werken van Visser verschenen in Epe en Heerde in 1976 ^[5][6]. Omstreeks datzelfde jaar werden ongeveer 12 originele ‘Vissers’ getoond op een zogenaamde Ring-tentoonstelling in het gemeentehuis van Epe. Dat was als onderdeel van een tentoonstelling over oud-schilders van Epe en omstreken. Details van die tentoonstelling zijn inmiddels verloren gegaan.

Daarna verschenen afdrukken van Heino in 1980 ^[8], Laren in 1993 ^[11] en Welsum in 1995 ^[12]. Al die tijd bleef onbekend wie Visser was en waar hij vandaan kwam. Dat veranderde door het onderzoek van historische vereniging Ampt Epe.

De eerste die een zoektocht naar Visser begon was G.S. van Lohuizen, de toenmalige voorzitter van de historische vereniging Ampt Epe. Dat was in 1976 ^[4]. Hij vermeldde dat hij op dat moment tekeningen van Visser kende van Epe, Oene, Heerde, Vorchten, Hattem, Welsum, Nijbroek, Olst, Garderen, Laren en Hummelo. Bijzonder daarvan zijn Vorchten en Laren, omdat ze later weer uit het zicht verdwenen. Het duurde tot 2017 tot ‘Laren’ opnieuw kon worden opgespoord, voor ‘Vorchten’ duurde het tot 2020.

Van Lohuizen publiceerde opnieuw in 1987 ^[10]. Op dat moment wist hij nog steeds niet wie Visser was. Wel gaf hij een overzicht van de ‘Vissers’ die hij in de loop der jaren was tegengekomen. Hij kwam tot een totaal van 22. Een daarvan, ‘Gezigt op het Nijbroek’, is op dit moment wel op een foto bekend, maar verder is hij spoorloos. Een aantal andere die Van Lohuizen noemt, Hattem, Zalk en kopie van Elburg, zijn anno 2020 geheel uit het zicht verdwenen.

De sleutel tot de schilder Visser werd in 1998 gevonden door W. Terwel, op dat moment voorzitter van Ampt Epe ^[13]. Hij bladerde door de gemeenterekeningen van Epe van rond 1860 en vond daarin bij toeval een nota van schilder P. Visser uit 1858 voor het aanbrengen van nummers op brandslangen. Terwels speurwerk leverde op dat Visser als Peter in Doetinchem was geboren en zich in 1855, via Elburg, in Oene als verver had gevestigd. Terwel vond overigens geen aanwijzingen dat verver Peter Visser ook daadwerkelijk de maker was van de schilderijen die we van de man kennen. Het is wel zeer aannemelijk, maar tot op dit moment is dat nog niet definitief vastgesteld.

In 2014 begon een werkgroep onder de naam Visser Commissie met een nieuw en omvangrijk onderzoek dat tot op de dag van vandaag voortduurt. Via sociale media en publicatie in dag- en weekbladen op de Oost-Veluwe, Salland en de Achterhoek werden ongeveer 35 bekende en nog onbekende ‘Vissers’ opgespoord ^[16][19][20]. Het leverde unieke exemplaren op die nog niet eerder waren gevonden, zoals ‘Zwartsluis’, ‘Vilsteren’ en ‘Gorssel’.

Bij uitgebreide rondreizen door de streek werd met alle eigenaren gesproken en zo werden alle werken en hun bezitters verenigd in een grote tentoonstelling in 2015 in dorpshuis de Arend in Nijbroek ^[17]. Het was een historische dag. Daarna volgden nog kleinere tentoonstellingen in Welsum en Oene, de laatste ter gelegenheid van de 200^ste geboortedag van de schilder.

Ondertussen werd de speurtocht voortgezet en dienden zich nog nieuwe ‘Vissers’ aan van ‘Welsum’ (in Amsterdam ^[21]) en ‘Lochem’ (via Historisch Genootschap Lochem Laren Barchem).
De meest markant zoektocht was het opsporen van ‘Laren’. Van Lohuizen had al in 1976 van het bestaan ervan gewag gemaakt, maar het werk was weer uit het zicht verdwenen. In 2017 besloten leden van de Visser Commissie zich op een zondagochtend in het centrum van het dorp te posteren. 

Ze namen zich voor om daar de eerste de beste passant aan te spreken en het schilderij te traceren door zich te laten doorverwijzen naar anderen. Dat slaagde uiteindelijk na ongeveer een maand en gesprekken met meer dan dertig inwoners uit Laren en omgeving.

Daarna werd het stil en leek de bron van ‘Vissers’ te zijn opgedroogd.
Nu, in 2020, is de website www.petervisser-schilder.nl van start gegaan en is de verwachting dat er een verdere uitbreiding en verdiepingsslag van Vissers werk kan worden gemaakt.

 Alle historische verenigingen in het werkgebied van Visser zijn uitgenodigd om bijdragen aan de website te leveren. Het heeft inmiddels geleid tot de ‘herontdekking’ van Vorchten, die na publicatie erover in 1973 uit het zicht was verdwenen.