Peter Visser was een markante schilder uit het midden van de 19de eeuw.
Hij schilderde dorpsgezichten en boerderijen op de Oost-Veluwe, in Salland en de Achterhoek. Zijn werk laat ons in panoramische overzichten en op een natuurgetrouwe manier zien hoe onze de streek er in die tijd uit zag. Sommige van zijn beelden zijn uniek omdat de fotografie nog maar net bestond. Daardoor laat het werk veel dingen zien waar geen foto’s van bestaan. Interessant ook zijn de details in zijn schilderijen. Die geven een kijkje in de landbouwgeschiedenis en het dagelijks leven in vroeger tijden.
Leven
Peter Visser werd op 16 januari 1818 geboren in Doetinchem. Hij was het derde kind van Peter Visser en Anna Maria Elisabeth Beins. Zijn vader verdiende de kost als gerechts- of justitiedienaar.
Het gezin Visser verhuisde voor 1830 van Doetinchem naar Elburg. Peter Visser werd daar aanvankelijk timmerman, later schilder. In 1842 trouwde hij met de Elburgse dienstmaagd Stientje Nagelhout. Hij was toen 24 jaar oud.
Peter Visser en Stientje Nagelhout hadden geen lang huwelijk. Ze kregen samen acht kinderen, waarvan er vier al vroeg overleden. Aanvankelijk woonden ze in Elburg, maar in 1855 verhuisde het gezin naar Oene. Daar overleed Stientje in 1856, pas 30 jaar oud. Peter Visser bleef achter met vier kleine kinderen. Hij bleef dan ook niet lang alleen.
In 1857 trouwde hij, net 39 jaar oud, met de 19-jarige Johanna Jonkers, dochter van de veldwachter in Oene. Johanna kreeg er ineens vier kinderen bij, waarvan de oudste 13 jaar was. Samen kregen ze er tussen 1857 en 1879 nog elf. Ook hiervan overleden er vier al jong.
Rond 1859 verhuisden Peter, Johanna en de kinderen naar Arnhem, de stad waar Johanna was geboren. Peter Visser ging er aan de slag als huisschilder en tekenmeester. Bijna hun hele verdere leven woonden ze in de Bloemstraat, een zijstraat van de Steenstraat. In juni 1879 werd daar ook hun jongste kind Andries geboren. Peter Visser zou hem nooit zien.
De schilder verdronk op de donkere avond van 10 februari 1879 in de Rijn.
Werk
Peter Visser stond te boek als ‘verver’. Misschien was hij huisschilder, wellicht decorschilder (zo voorzag hij in 1858 de slangen van de brandweer te Oene van nummers), zeker is het dat hij de maker is van meer dan 35 gesigneerde schilderijen. Zijn meest productieve periode lag tussen 1852 en 1855 getuige de jaartallen die hij soms op zijn werk aanbracht. Uit de periode dat hij in Arnhem woonde, zijn geen schilderijen bekend.
Vissers werk ligt verspreid over een groot gebied rond de Gelderse IJssel, globaal tussen Garderen in het westen, Zwartsluis in het noorden, Vilsteren in het oosten en Hummelo in het zuiden.
Tekenstijl
Vissers tekenstijl is bijzonder. Om te beginnen neemt hij een hoog standpunt in. Daarna tekent hij een breed panorama waarbij de zijkanten van het beeld naar binnen worden getrokken. Daardoor ontstaat een veel groter beeld dan wat normaal kan worden waargenomen met een wonderlijke vertekening links en rechts. Door het hoge standpunt en de panoramische tekening wordt Vissers horizon vaak bol, wat een bijzonder ruimtelijk effect geeft.
De kleuren zijn markant: bruin en blauw. Wellicht is het gele pigment uit zijn verf of inkt verdwenen.
De details in het werk zijn uitbundig. Ze laten zien dat Visser niet alleen een ver standpunt innam om het gehele tafereel te overzien, maar ook dat hij zijn studieobjecten van heel dichtbij bekeek om de details nauwkeurig weer te kunnen geven.
Zijn werk is perspectivisch niet altijd helemaal goed (wat een uiterst boeiend beeld geeft), de basis van elk werk is strak tekenwerk, waarbij hij ongetwijfeld het lineaal heeft gebruikt. Misschien is zijn werk daardoor wellicht ook beter aan te duiden als een (met inkt) ingekleurde tekening dan een schilderij.
Van sommige van zijn werken zijn meerdere exemplaren bekend. Met al hun bijzondere tekenkenmerken lijken die opvallend nauwkeurig op elkaar. Dat doet vermoeden dat Visser mogelijk heeft beschikt over een bepaalde kopieertechniek of wellicht zelfs een camera obscura.