Onbekende afmetingen, gesigneerd, ongedateerd, particulier bezit.
Het schilderij Nijbroek is geschilderd door Peter Visser omstreeks 1855. Er bestaat een vergelijkbaar exemplaar met als titel Gezigt op het Nijbroek. Het verschil tussen deze twee schilderijen betreft de voorgrond.
Op het hier afgebeelde schilderij zien we een lopende man met hond, op het andere bevindt zich bij de hond een ruiter te paard.
1
Kerkgebouw
In het midden van het schilderij staat het historische kerkgebouw van Nijbroek (1). Het is anno 2020 al bijna 700 jaar in gebruik als kerk. Op de afbeelding kijk je tegen het ronde koorgedeelte aan. Dat is het oudste deel en wellicht al gebouwd voor 1328, als kapel. In dat jaar werd het dorp Nijbroek afgesplitst van Terwolde. Kerkelijke zelfstandigheid volgde in 1339 en als gevolg daarvan werd de kapel uitgebreid met een schip en een toren tot een heuse parochiekerk.
Tot aan de verovering in 1591 van deze streek door prins Maurits op de Spanjaarden waren de vieringen in deze kerk Rooms-Katholiek. Onder hetzelfde dak luisteren de bewoners van Nijbroek sindsdien naar een protestantse voorganger.
Toen Peter Visser dit schilderij maakte was de consistorie (de kerkenraadskamer) nog niet aan het kerkgebouw toegevoegd. Die werd in 1861 aan de linkerkant van het kerkgebouw aangebouwd.
Dorpsplein in 2015 met links naast de kerk de consistorie uit 1861. Foto Gerard Boerkamp
2 en 3
Openbare school en De Kikkert
Aan de voorzijde, links op het schilderij, is een gebouw met een klokgevel te zien (2). Dat was in de tijd van de schilder de openbare school. De klokgevel is allang verdwenen. Het witte huis erachter is ook afgebroken (3). Dat huis werd De Kikkert genoemd.
4 en 5
Herberg Dijkzigt
Rechtsvoor ziet u herberg Dijkzigt (4). Die is ongetwijfeld genoemd naar de Middendijk die op de voorgrond van links naar rechts loopt. Dijkzigt werd in 1916 afgebroken en vervangen door café De Arend, dat nu het Dorpshuis de Arend is. Rechts achter Dijkzigt staat herberg De Zwaan (5).
6
Pastorie
Rechts achter de kerk ziet men op het schilderij de Pastorie, de woning van de dominee (5). De pastorie is in de tachtiger jaren van de twintigste eeuw afgebroken en had naar verluid hele dikke muren van wel een halve meter dik.
Achter de Pastorie heeft nog een schaapsschuur gestaan, waar de dominee vroeger zijn schapen en ander vee kon onderbrengen.
In 1947 werd deze schuur verbouwd tot jeugdgebouw van de hervormde gemeente, ook het onderkomen van verschillende verenigingen. Toen de verenigingen rond 1980 verhuisden naar het Dorpshuis, is de oude schuur afgebroken.
De oude pastorie vanaf de andere kant van de kerk, voor de afbraak in de jaren ’80 van de twintigste eeuw.
Foto: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.
Wim Stok, overleden in 2019, maakte ooit in het midden van de 20e eeuw dit schilderij vanaf het Geersepad.
In het midden is de kerk afgebeeld, met links ervan een stukje van de oude pastorie en de schuur die ooit als jeugdgebouw werd gebruikt.
7 en 8
De brug over de Wetering en de dorpspomp
Opvallend zijn de palen naast de brug over de Wetering (7). Zijn het gebogen houten palen? Waren die speciaal op deze manier gemaakt om schade aan de brug door karrenwielen te voorkomen?
Ook de pomp staat op een andere plek dan we zouden verwachten (8). Hij staat nogal in de weg vanaf de brug naar de kerk en de pastorie. De huidige pomp staat iets meer naar links.
Als de huidige situatie vergeleken wordt met die van 150 jaar geleden dan is er, zoals overal, wel veel veranderd, maar de kern van het dorp is nog redelijk ongeschonden gebleven.
Verantwoording
Literatuur
- Ds. Theo van Staalduine, Het Historisch kerkgebouw van Nijbroek.
- Deventer Dagblad
Tekst
- Willemien Hartmans,
- Gerard Kers en
- Theo van Staalduine
gevonden
spoorloos
in literatuur genoemd
naar Visser gemaakt
(vermoedelijk) namaak
