Lochem

Markt

De aquarel laat de Markt van Lochem zien omstreeks 1850, in een tijd toen nog geen auto’s het zicht op het plein vervuilden (1). Op de voorgrond loopt een wandelaar met knapzak en zijn hond.

De hond is ontegenzeglijk het dier dat ook is afgebeeld op meer dan tien andere Visser-schilderijen (zie bijvoorbeeld Welsum en Nijbroek), de afgebeelde persoon is niet elders op dezelfde manier afgebeeld. Hij lijkt nog het meest op Peter Visser zelf, zoals we die kennen van 'het Dorp Epe' uit 1854.

Het oppervlak van de markt was bestraat met zwerfkeitjes, die door de Lochemse burgers in de loop van vele jaren zijn verzameld. Wilde iemand vroeger het Lochemse burgerrecht verkrijgen, dan was één der voorwaarden, dat hij moest zorgen voor een roede bestrating (met de bewuste keitjes). Deze keitjes waren in de omgeving van Lochem in die tijd voldoende te vinden. Ze zijn duizenden jaren geleden aangevoerd door woeste rivieren uit het zuiden en dikke ijsdekken uit het noorden. Bijna alle Lochemse straten zijn op die manier met keien bestraat geweest.

Ondertussen is de Lochemse Markt de enige plek nog, waar de keitjes te vinden zijn. Waarschijnlijk echter niet meer voor lang. Deze keitjes mogen dan wel een stukje Lochemse geschiedenis vertegenwoordigen, voor de huidige gebruikers (wandelaars, marktkooplieden e.d.) zijn het hobbelige lastpakken, die zo snel mogelijk moeten verdwijnen.

 Volksfeest op de Markt rond 1880. Foto: Historisch Genootschap Lochem Laren Barchem

Pomp en lantaarn

Midden op het plein op de aquarel staat de pomp, afgeschermd door vier paaltjes (2). Hier haalden de omwonenden destijds hun water vandaan, een kraan in huis was er toen nog niet. Er was in die tijd ook duidelijk omschreven, wie van deze pomp gebruik mocht maken. Verderop staat de enige lantaarn, die als het donker was het plein moest verlichten (3).

Bagijnestraat

De huizen op de linker helft van het schilderij zijn moeilijk individueel te herkennen. Maar net voorbij de kruiwagen en de kar (of mallejan) begint de Bagijnestraat, genoemd naar het Bagijnen Convent, dat vroeger in de straat te vinden was (4).

Zicht op de woningen aan de linkerzijde van de Markt (vanuit het optiek van het schilderij).
Foto: Historisch Genootschap Lochem Laren Barchem

Stadsboerderij en notabelenwoning

Recht achter de pomp is een stadsboerderij te zien, zoals er vroeger vele in Lochem te vinden waren (nu is daar geen enkele meer van over) (5).

Groot woonhuis, nu restaurant Kawop, dat op de plaats is gekomen van de stadsboerderij.
Foto: Historisch Genootschap Lochem Laren Barchem

Rechts van de stadsboerderij is weer een doorgang en wel naar de plek, waar tot ongeveer 1830 een deel van de begraafplaats rond de kerk te vinden was (6). De schutting hoort bij het huis er rechts van, een notabelenwoning en wel pal naast de kerk (7).

Later woonde daar de familie Visser. Dit huis is later afgebroken, om een verbinding te maken naar de opgeruimde begraafplaats. Deze ruimte werd ook bestraat en bij de Markt aangetrokken.

Kerk en oude stadhuis

De kerk heeft hier nog een lage spits (8). Deze is in het begin van de 20^e eeuw verhoogd. Dat had te maken met de schenking van een carillon door één der Lochemse fabrikanten. Om dit carillon te kunnen plaatsen moest de torenspits meer ruimte krijgen.

Rechts van de kerk is een stukje te zien van het oude stadhuis, één van de weinige oude gebouwen die de stad Lochem nog heeft (9). Het wordt nu echter niet meer als stadhuis gebruikt.

Diverse panden rechts

Dan volgen weer een paar panden, die niet duidelijk te herkennen zijn. De laatste drie panden echter wel. Te beginnen met het pand met de gevelijzers met het jaar 1639 (10). Dit is ook duidelijk een pand, waar een notabele heeft gewoond, net als in de beide panden ernaast.

Van het pand er direct naast kan worden verteld, dat hier Winand Carel Hugo Staring 1808-1877) hier gewoond heeft (11). Hij was een zoon van de dichter A.C.W. Staring en is later bekend geworden als landbouw- en bodemkundige. In de tijd dat Winand Staring in dit huis woonde, was hij griffier bij het vredesgerecht in Lochem.

Links van Staring woonde in die tijd de weduwe van burgemeester Joachim Hermannus Thomasson, de langstzittende burgemeester van Lochem (12). Hij maakte de patriottentijd mee als burgemeester en de tijd dat Lochem deel uitmaakte van het Franse rijk. Maar hij mocht ook burgemeester blijven, nadat de Fransen weer vertrokken waren. Hem werd ook toen weer het burgemeesterschap toevertrouwd, omdat hij altijd voor de burgers van Lochem was blijven opkomen, wie er ook de dienst uitmaakte in ons land.

Het schilderij hangt in het nieuwe gemeentehuis van Lochem. Voor de verhuizing daar naartoe in 2013, was het op zolder opgeslagen aan de Markt.

Van de verdere geschiedenis is niets bekend.

Tekst

• Eddy ter Braak, Historisch Genootschap Lochem Laren Barchem